مضامین مشترک در گلستان سعدی و امثال و حکم عربی

آثار ادبی از دیرباز منعکس کنندة ارتباط و تعاطی فرهنگی جوامع بوده است . میزان این تأثیر متقابل به نوع آثار و دانش و آگاهی صاحبان اثر بستگی دارد. گلستان سعدی که نمونة مثالی هنر کلامی فارسی در حوزة نثر و نظم به شمار میرود به لحاظ محتوا نیز مجموعة بی نظیری از مضامین نغز است که حاصل ذوق ، علم و تجربة صاحب آن است . با تسلّطی که سعدی بر زبان و ادب عربی دارد، بدیهی است که از آثار ادب عربی متأثر شده باشد همچنان که آثار عربی نیز متأثر از زبان و فرهنگ ایرانی بوده است . عبارتهای کوتاه و پرمعنای گلستان که در موارد بسیاری حکم مثل پیدا کرده است شباهت زیادی به امثال و حکم عربی دارد. این امر مدّتهاست مورد توجّه سعدی پژوهان بوده است که در آثار متعددی به خصوص شرحهای گلستان و بوستان آن را نمایانده اند. در این پژوهش سعی بر این است شباهتهای بسیاری که بین امثال و حکم عربی و مطالب گلستان وجود دارد و تاکنون به آنها اشاره نشده مورد بررسی قرار گیرند . یافتن این مشابهت ها و درک آنها از جنبه های مختلف هنریِ لفظی و معنایی مطمئناً به خواندن و فهم گلستان سعدی کمک شایان توجهی خواهد کرد. در این مقاله دست کم پنجاه مورد مضامین مشترک گلستان و امثال و حکم عربی نشان داده شده که پیش از این به آنها اشاره ای نشده است